Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy to kluczowa sprawa w każdej branży. W przypadku prac budowlanych te regulacje nabierają jednak dodatkowego znaczenia. Na placu budowy każdy incydent może mieć bowiem tragiczne skutki. Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego, to na budowach dochodzi bowiem do największej liczby poważnych wypadków przy pracy. Dlatego każdy pracownik i pracodawca powinien znać przepisy, jakie obejmuje bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie. To coś więcej niż obowiązkowy kask BHP. Poznaj bliżej zasady, które obowiązują w tej branży!
BHP na budowie jest obwarowane konkretnymi przepisami. Ich podstawę stanowi kilka dokumentów. Najważniejsze to dwa zbiory zasad:
Na tym jednak wykaz dokumentów, które mają zastosowanie na budowie, wcale się nie kończy. Ważne są bowiem regulacje dotyczące środków ochrony indywidualnej. Znalazły się w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. W niektórych sytuacjach na budowie stosuje się też odpowiednie zapisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Odpowiednie dokumenty są potrzebne już w związku z funkcjonowaniem konkretnego placu budowy. Jednym z nich może być plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, w skrócie znany jako BIOZ.
Przygotowanie BIOZ jest konieczne, jeśli w czasie prac wystąpi jeden z następujących warunków:
Do tych robót należy m.in. praca na wysokości, roboty związane z ryzykiem przysypania ziemią, wykorzystanie niebezpiecznych substancji chemicznych, montaż i demontaż ciężkich elementów oraz kilka innych prac.
W takich przypadkach plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ma zlokalizować zagrożenia na placu budowy. Jego celem jest wybranie i zapewnienie rozwiązań, które pozwolą na bezpieczną pracę oraz minimalizację ryzyka. Dzięki temu dokumentowi wszystkie prace na budowie są wykonywane w oparciu o zasady BHP. Na podstawie planu BIOZ powstają inne dokumenty obowiązujące na budowie, na przykład instrukcje związane z pracą na konkretnym stanowisku czy ocenę ryzyka zawodowego.
Kto przygotowuje plan BIOZ? Obowiązek ten spoczywa na kierowniku budowy. Plan musi powstać jeszcze przed rozpoczęciem prac. Kierownik odpowiada za jego wykonanie, ale może zlecić tę pracę innej osobie. Najlepiej, by plan BIOZ powstawał w konsultacji z podwykonawcami – musi opierać się o warunki przeprowadzania robót oraz specyfikę obiektu. Co ważne, każdy plan BIOZ ma konkretną strukturę. Składają się na nią: strona tytułowa, część opisowa i część rysunkowa.
W związku z tym, że zagrożenie wypadkiem na placu robót jest spore, dużo obowiązków w zakresie BHP na budowie spoczywa na pracodawcy. Powinien dopilnować szeregu spraw, inaczej w razie wypadku może zostać pociągnięty do odpowiedzialności.
Najważniejsze obowiązki pracodawcy w zakresie BHP na budowie:
Praca na budowie bardzo często wiąże się z koniecznością wykonywania obowiązków na wysokości. O bezpieczeństwo pracowników pozwalają zadbać również środki ochrony zbiorowej. To zabezpieczenia mające na celu ochronę wszystkich pracowników przed upadkiem z wysokości. Ich zadaniem jest minimalizowanie ryzyka upadku, zanim jeszcze do niego dojdzie, dlatego powinny być stosowane jako pierwsze, zanim sięgnie się po środki ochrony indywidualnej.
Do środków ochrony zbiorowej należą m.in.:
Zatwierdzenie tych środków ma miejsce już na etapie projektów budowlanych. Dopiero po ich montażu określana jest droga komunikacyjna oraz wskazywane są niebezpieczne strefy. To niezwykle ważne, gdyż tylko z tymi elementami BHP na budowie będzie w pełni przestrzegane – pracownicy będą wiedzieć, jak mogą poruszać się po placu budowy.
Wszystkie obowiązki pracodawcy są równie ważne, ale warto pochylić się nad środkami ochrony indywidualnej, jakie musi zapewnić osobom zatrudnionym na placu budowy. Choć to sformułowanie może brzmieć nieco enigmatycznie, chodzi często o prozaiczne rzeczy, takie jak bluza z odblaskami czy kask. Nie zmienia to faktu, że mogą uratować zdrowie i życie.
Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie obejmuje obowiązkowe stosowanie środków ochrony indywidualnej w warunkach, gdzie nie można całkowicie wyeliminować zagrożeń poprzez środki ochrony zbiorowej.
Jakie środki ochrony trzeba zapewnić pracownikom na placu budowy?
Środki ochrony indywidualnej i odzież ochronna muszą spełniać normy bezpieczeństwa, które obowiązują na wybranym stanowisku. Obecność potrzebnych certyfikatów gwarantują zakupy w profesjonalnych sklepach, takich jak sprzetbhp.pl, gdzie znajdziesz wszystkie rodzaje środków BHP.
![]() |
![]() |
![]() |
Tablica informacyjna PRACE NA WYSOKOŚCI. Zobacz: https://www.sprzetbhp.pl/prace-na-wysokosci-b18.html | Hełm ENDURANCE do pracy na wysokości PS53. Zobacz: https://www.sprzetbhp.pl/helm-endurance-do-pracy-na-wysokosci-ps53.html | Zestaw asekuracyjny do pracy na wysokości BASIC 2. Zobacz: https://www.sprzetbhp.pl/zestaw-asekuracyjny-do-pracy-na-wysokosci-basic-2.html |
Aby korzystanie z maszyn na budowie było zgodne z zasadami BHP, powinno opierać się o kilka ważnych zasad.
Przede wszystkim operatorzy maszyn muszą posiadać odpowiednie kwalifikacje, a w niektórych przypadkach niezbędne będą szkolenia potwierdzone certyfikatami. Maszyny powinny być regularnie kontrolowane i konserwowane zgodnie z zaleceniami producenta. Muszą zostać przy nich umieszczone instrukcje obsługi i konserwacji, aby każdy operator maszyny mógł się z nimi zapoznać w dowolnym momencie. Maszyny obowiązkowo należy obsługiwać wyłącznie zgodnie z instrukcją producenta.
![]() |
![]() |
![]() |
Hełm ABS z pokrętłem i 4-punktowym paskiem podbródkowym YS-7. Zobacz: https://www.sprzetbhp.pl/helm-abs-z-pokretlem-4-pkt-pasek-podbrodkowy-ys-7.html | Rękawice drelichowe nakrapiane. Zobacz: https://www.sprzetbhp.pl/rekawice-nakrapiane.html | Szelki bezpieczeństwa P01. Zobacz: https://www.sprzetbhp.pl/szelki-bezpieczenstwa-p01.html |
Operatorzy muszą używać odpowiednich środków ochrony osobistej, takich jak kaski, rękawice i odzież ochronna. Należy także oznaczać i zabezpieczać obszary pracy maszyn, aby uniemożliwić dostęp do nich osobom nieupoważnionym. Każda maszyna powinna być wyłączona i zabezpieczona przed uruchomieniem podczas prac serwisowych.
Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie to jednak nie tylko obowiązki pracodawcy, ale i pracownika. Przede wszystkim musi znać zasady i przepisy BHP na budowie, na której pracuje. Powinien więc wziąć udział w szkoleniu, a przy niektórych stanowiskach zdać egzamin.
Oprócz znajomości zasad BHP konieczne jest oczywiście ich przestrzeganie. Pracownik ma też obowiązek stosowania się do poleceń przełożonych w tym zakresie. Powinien współpracować z nimi w związku z wypełnianiem obowiązków BHP.
Pracownik musi też używać zapewnionych przez pracodawcę środków ochrony indywidualnej i zbiorowej. Poza tym ma dbać o stan maszyn, urządzeń i innych udostępnionych sprzętów. Do jego obowiązków należy też poddawanie się okresowym badaniom lekarskim, a także zgłaszanie przełożonym zagrożeń w miejscu pracy.
To niezwykle ważne, aby pracownik nie tylko znał, ale i przestrzegał wszystkich zasad jakie zakłada bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie. Bardzo duża część wypadków podczas pracy w tym miejscu ma swoje źródło w niewystarczającej ostrożności pracowników. Zasady BHP często nie są respektowane, co powoduje wypadki, np. upadki z wysokości, potknięcia czy urazy wynikające z niewłaściwego użycia narzędzi.
Zasady BHP na budowie opierają się na Kodeksie Pracy oraz rozporządzeniu ministra infrastruktury z 2003 r. W przypadku większości zaawansowanych prac budowlanych konieczne będzie przygotowanie planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Za jego przygotowanie odpowiada kierownik budowy. Plan BIOZ definiuje zagrożenia na placu budowy.
Szereg obowiązków związanych z BHP spoczywa na pracodawcy. Musi m.in. zapewnić odpowiednie warunki pracy, ocenić ryzyko zawodowe czy wyposażyć pracowników w środki ochrony indywidualnej i zbiorowej. Sami pracownicy są zobowiązani m.in. do przestrzegania zasad BHP, powinni też zgłaszać wszelkie zagrożenia przełożonym.