Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie – zasady, które musisz znać!

Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie – zasady, które musisz znać!

24-01-2025

Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy to kluczowa sprawa w każdej branży. W przypadku prac budowlanych te regulacje nabierają jednak dodatkowego znaczenia. Na placu budowy każdy incydent może mieć bowiem tragiczne skutki. Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego, to na budowach dochodzi bowiem do największej liczby poważnych wypadków przy pracy. Dlatego każdy pracownik i pracodawca powinien znać przepisy, jakie obejmuje bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie. To coś więcej niż obowiązkowy kask BHP. Poznaj bliżej zasady, które obowiązują w tej branży!

Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie – jakie dokumenty regulują przepisy BHP?

BHP na budowie jest obwarowane konkretnymi przepisami. Ich podstawę stanowi kilka dokumentów. Najważniejsze to dwa zbiory zasad:

  • Kodeks Pracy, który reguluje prawa i obowiązki pracowników oraz pracodawców,
  • rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych.

Na tym jednak wykaz dokumentów, które mają zastosowanie na budowie, wcale się nie kończy. Ważne są bowiem regulacje dotyczące środków ochrony indywidualnej. Znalazły się w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. W niektórych sytuacjach na budowie stosuje się też odpowiednie zapisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. 

Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na budowie - co to jest i kto go wykonuje?

Odpowiednie dokumenty są potrzebne już w związku z funkcjonowaniem konkretnego placu budowy. Jednym z nich może być plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, w skrócie znany jako BIOZ.

Przygotowanie BIOZ jest konieczne, jeśli w czasie prac wystąpi jeden z następujących warunków:

  • pracochłonność robót przekracza 500 osobodni, czyli 4000 roboczogodzin,
  • czas trwania robót wyniesie ponad 30 dni i będzie przy nich jednocześnie zatrudnionych przynajmniej 20 osób,
  • prace obejmują jeden z kilku wyszczególnionych w przepisach rodzajów robót budowlanych.

Do tych robót należy m.in. praca na wysokości, roboty związane z ryzykiem przysypania ziemią, wykorzystanie niebezpiecznych substancji chemicznych, montaż i demontaż ciężkich elementów oraz kilka innych prac.

W takich przypadkach plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ma zlokalizować zagrożenia na placu budowy. Jego celem jest wybranie i zapewnienie rozwiązań, które pozwolą na bezpieczną pracę oraz minimalizację ryzyka. Dzięki temu dokumentowi wszystkie prace na budowie są wykonywane w oparciu o zasady BHP. Na podstawie planu BIOZ powstają inne dokumenty obowiązujące na budowie, na przykład instrukcje związane z pracą na konkretnym stanowisku czy ocenę ryzyka zawodowego.

Kto przygotowuje plan BIOZ? Obowiązek ten spoczywa na kierowniku budowy. Plan musi powstać jeszcze przed rozpoczęciem prac. Kierownik odpowiada za jego wykonanie, ale może zlecić tę pracę innej osobie. Najlepiej, by plan BIOZ powstawał w konsultacji z podwykonawcami – musi opierać się o warunki przeprowadzania robót oraz specyfikę obiektu. Co ważne, każdy plan BIOZ ma konkretną strukturę. Składają się na nią: strona tytułowa, część opisowa i część rysunkowa.

BHP na budowie - główne obowiązki pracodawcy

W związku z tym, że zagrożenie wypadkiem na placu robót jest spore, dużo obowiązków w zakresie BHP na budowie spoczywa na pracodawcy. Powinien dopilnować szeregu spraw, inaczej w razie wypadku może zostać pociągnięty do odpowiedzialności.

Najważniejsze obowiązki pracodawcy w zakresie BHP na budowie:

  • zapewnienie przestrzegania przepisów i zasad BHP,
  • zapewnienie systematycznych kontroli stanu BHP,
  • ustalenie sposobów zgłaszania i usuwania nieprawidłowości,
  • gwarantowanie wykonania nakazów i zarządzeń organów nadzoru pracy,
  • ocena i dokumentowanie ryzyka zawodowego,
  • stosowanie środków zmniejszających ryzyko zawodowe na budowie,
  • informowanie pracowników o ryzyku zawodowym i zasadach ochrony,
  • udostępnianie pracownikom aktualnych instrukcji BHP,
  • przestrzeganie terminów badań okresowych oraz szkoleń pracowników,
  • wyposażenie stanowisk pracy w odpowiednie środki ochrony zbiorowej,
  • zaopatrzenie pracowników w niezbędne środki ochrony indywidualnej.

Środki ochrony zbiorowej podczas pracy na wysokości na budowie

Praca na budowie bardzo często wiąże się z koniecznością wykonywania obowiązków na wysokości. O bezpieczeństwo pracowników pozwalają zadbać również środki ochrony zbiorowej. To zabezpieczenia mające na celu ochronę wszystkich pracowników przed upadkiem z wysokości. Ich zadaniem jest minimalizowanie ryzyka upadku, zanim jeszcze do niego dojdzie, dlatego powinny być stosowane jako pierwsze, zanim sięgnie się po środki ochrony indywidualnej.

Do środków ochrony zbiorowej należą m.in.:

  • balustrady i barierki ochronne,
  • siatki ochronne i siatki bezpieczeństwa,
  • pomosty robocze.

Zatwierdzenie tych środków ma miejsce już na etapie projektów budowlanych. Dopiero po ich montażu określana jest droga komunikacyjna oraz wskazywane są niebezpieczne strefy. To niezwykle ważne, gdyż tylko z tymi elementami BHP na budowie będzie w pełni przestrzegane – pracownicy będą wiedzieć, jak mogą poruszać się po placu budowy.

Najważniejsze środki ochrony indywidualnej, czyli bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie pod lupą

Wszystkie obowiązki pracodawcy są równie ważne, ale warto pochylić się nad środkami ochrony indywidualnej, jakie musi zapewnić osobom zatrudnionym na placu budowy. Choć to sformułowanie może brzmieć nieco enigmatycznie, chodzi często o prozaiczne rzeczy, takie jak bluza z odblaskami czy kask. Nie zmienia to faktu, że mogą uratować zdrowie i życie.

Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie obejmuje obowiązkowe stosowanie środków ochrony indywidualnej w warunkach, gdzie nie można całkowicie wyeliminować zagrożeń poprzez środki ochrony zbiorowej.

Jakie środki ochrony trzeba zapewnić pracownikom na placu budowy?

  • Zabezpieczenie głowy: używa się ich na stanowiskach zagrożonych upadkiem przedmiotów z wysokości - to hełmy i kaski BHP.
  • Zabezpieczenie twarzy i oczu: używa się ich, gdy oczy są zagrożone substancjami drażniącymi lub odpryskami - to maski, okulary, gogle i różnego rodzaju osłony.
  • Zabezpieczenie słuchu: używa się ich przy pracach z hałasem przekraczającym normy.
  • Zabezpieczenie nóg: używa się ich, gdy nogi pracowników mogą mieć kontakt z nieodpowiednią temperaturą, wilgocią, ostrymi przedmiotami czy wymagającymi powierzchniami – to buty ze wzmocnionymi podnoskami, obuwie ze specjalistycznymi podeszwami, ochraniacze na kolana i inne części nóg.
  • Zabezpieczenie rąk: używa się ich, gdy ręce są zagrożone przecięciem, urazami oraz kontaktem z niebezpiecznymi substancjami - to rękawice, rękawice robocze bez palców i ochraniacze na ręce.
  • Sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości: używa się go przy pracy na wysokościach oraz w kanałach - to szelki bezpieczeństwa, systemy łącząco-amortyzujące i punkty zakotwienia.
  • Odzież ochronna: używa się jej do uniknięcia kontaktu z niebezpiecznymi substancjami, ostrymi przedmiotami, niestandardowymi temperaturami, a także poprawy widzialności pracownika - to kombinezony, kurtki, osłony czy ubranie odblaskowe.

Środki ochrony indywidualnej i odzież ochronna muszą spełniać normy bezpieczeństwa, które obowiązują na wybranym stanowisku. Obecność potrzebnych certyfikatów gwarantują zakupy w profesjonalnych sklepach, takich jak sprzetbhp.pl, gdzie znajdziesz wszystkie rodzaje środków BHP.

 

Tablica informacyjna żółta prace na wysokości bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie w żółtym kasku do pracy zestaw asekuracyjny do bezpiecznej pracy na wysokości
Tablica informacyjna PRACE NA WYSOKOŚCI. Zobacz: https://www.sprzetbhp.pl/prace-na-wysokosci-b18.html Hełm ENDURANCE do pracy na wysokości PS53. Zobacz: https://www.sprzetbhp.pl/helm-endurance-do-pracy-na-wysokosci-ps53.html Zestaw asekuracyjny do pracy na wysokości BASIC 2. Zobacz: https://www.sprzetbhp.pl/zestaw-asekuracyjny-do-pracy-na-wysokosci-basic-2.html 

Obsługa maszyn na budowie a BHP

Aby korzystanie z maszyn na budowie było zgodne z zasadami BHP, powinno opierać się o kilka ważnych zasad.

Przede wszystkim operatorzy maszyn muszą posiadać odpowiednie kwalifikacje, a w niektórych przypadkach niezbędne będą szkolenia potwierdzone certyfikatami. Maszyny powinny być regularnie kontrolowane i konserwowane zgodnie z zaleceniami producenta. Muszą zostać przy nich umieszczone instrukcje obsługi i konserwacji, aby każdy operator maszyny mógł się z nimi zapoznać w dowolnym momencie. Maszyny obowiązkowo należy obsługiwać wyłącznie zgodnie z instrukcją producenta.

hełm BHP na budowę nakrapiane rękawice drelichowe szelki do pracy na wysokości z tylną klamrą zaczepową
Hełm ABS z pokrętłem i 4-punktowym paskiem podbródkowym YS-7. Zobacz: https://www.sprzetbhp.pl/helm-abs-z-pokretlem-4-pkt-pasek-podbrodkowy-ys-7.html Rękawice drelichowe nakrapiane. Zobacz: https://www.sprzetbhp.pl/rekawice-nakrapiane.html Szelki bezpieczeństwa P01. Zobacz: https://www.sprzetbhp.pl/szelki-bezpieczenstwa-p01.html

Operatorzy muszą używać odpowiednich środków ochrony osobistej, takich jak kaski, rękawice i odzież ochronna. Należy także oznaczać i zabezpieczać obszary pracy maszyn, aby uniemożliwić dostęp do nich osobom nieupoważnionym. Każda maszyna powinna być wyłączona i zabezpieczona przed uruchomieniem podczas prac serwisowych.

BHP na budowie - najważniejsze obowiązki pracowników

Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie to jednak nie tylko obowiązki pracodawcy, ale i pracownika. Przede wszystkim musi znać zasady i przepisy BHP na budowie, na której pracuje. Powinien więc wziąć udział w szkoleniu, a przy niektórych stanowiskach zdać egzamin.

Oprócz znajomości zasad BHP konieczne jest oczywiście ich przestrzeganie. Pracownik ma też obowiązek stosowania się do poleceń przełożonych w tym zakresie. Powinien współpracować z nimi w związku z wypełnianiem obowiązków BHP.

Pracownik musi też używać zapewnionych przez pracodawcę środków ochrony indywidualnej i zbiorowej. Poza tym ma dbać o stan maszyn, urządzeń i innych udostępnionych sprzętów. Do jego obowiązków należy też poddawanie się okresowym badaniom lekarskim, a także zgłaszanie przełożonym zagrożeń w miejscu pracy. 

To niezwykle ważne, aby pracownik nie tylko znał, ale i przestrzegał wszystkich zasad jakie zakłada bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie. Bardzo duża część wypadków podczas pracy w tym miejscu ma swoje źródło w niewystarczającej ostrożności pracowników. Zasady BHP często nie są respektowane, co powoduje wypadki, np. upadki z wysokości, potknięcia czy urazy wynikające z niewłaściwego użycia narzędzi.

Podsumowanie: co trzeba wiedzieć o zasadach BHP na budowie?

Zasady BHP na budowie opierają się na Kodeksie Pracy oraz rozporządzeniu ministra infrastruktury z 2003 r. W przypadku większości zaawansowanych prac budowlanych konieczne będzie przygotowanie planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Za jego przygotowanie odpowiada kierownik budowy. Plan BIOZ definiuje zagrożenia na placu budowy.

Szereg obowiązków związanych z BHP spoczywa na pracodawcy. Musi m.in. zapewnić odpowiednie warunki pracy, ocenić ryzyko zawodowe czy wyposażyć pracowników w środki ochrony indywidualnej i zbiorowej. Sami pracownicy są zobowiązani m.in. do przestrzegania zasad BHP, powinni też zgłaszać wszelkie zagrożenia przełożonym.

 

  • PROMOSTARS
  • LEMIGO
  • LUKSELL
  • RUDEK
  • PORTWEST
  • INDUSTRIAL STARTER
  • 3M
  • POLSTAR
  • BATA
  • Firma Jędrzej Śniadecki sp.z o.o
  • DEMAR
  • ABENA
  • ANRO
  • ARDON
  • JHK
  • PROTEKT
  • FILTER SERVICE
  • CANIS
  • BASE PROTECTION
  • DYDONA
  • FAGUM STOMIL
  • ELDAN